بررسی برخی شرایط همدیدی هنگام وقوع پدیده گردوغبار۳۰ ژوئن ۲۰۰۸ در نیمه غربی کشور

پدیده گردوغبار حاصل از توفان های گردو خاک در سالیان اخیر بعلت تکرار و تشدید آنها در کشورهای همسایه به یک پدیده زیانبخش تقریبا دائمی برای کشور ایران مخصوصا نیمه غربی تبدیل شده است از این رو مطالعه و بررسی این پدیده از جنبه های زیست محیطی، هواشناسی ، منابع آب ، توسعه همگون و ... یک امر ضروری است. در این تحقیق یک مورد خاص از این پدیده که منجر به افت کیفیت هوا و کاهش دید افقی به زیر 500 متر شد مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعه حاضر از پارامترهای جوی از سطح زمین تا تراز میانی جو از قبیل  فشار میانگین سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، باد در ارتفاع 10 متری و تراز 850 هکتوپاسکالی، سرعت اصطکاکی، دمای سطح زمین، و. . . . هم از داده های fnlو هم مدل mm5 استفاده شد. نتایج نشان داد که در این مورد خاص از روز قبل از وقوع پدیده بتدریج سامانه کم فشار در سطح زمین تقویت شده بطوریکه در روز وقوع  این سامانه به بیشترین عمق خود(کمترین فشار)، بصورت سلول بسته بر روی کشور عراق وجنوب غرب ایران و مناطقی از کویت می رسد که این عامل همراه با وجود سامانه پرفشار بر روی کشور ترکیه و غرب سوریه گرادیان فشاری مناسبی را بر روی غرب و شمال غرب عراق موجب میشود. بعلت این گرادیان فشاری و تقویت کم فشار در این مناطق در سطح زمین باد 10 متری با سرعت های 6 تا 7  متر بر ثانیه به بالا با جهت های شمالی و شمالغربی رخ داده که عامل ایجاد گردوخاک در سطح زمین می باشد. هماهنگ با سطح زمین با پیشروی ناوه ارتفاعی سطح 850 هکتوپاسکالی بادهای نسبتا شدید در این تراز جوی با جهت شمال غربی رخ داده که از عوامل انتقال و ترابرد ذرات خاک و غبار حاصل از توفان گردوخاک می باشد. سرعت اصطکاکی نیز از روز قبل از وقوع پدیده روند افزایشی یافته و به مقدار بیشتر از 55/. متر بر ثانیه در روز وقوع پدیده می رسد. در هنگام شب و نیز روزهای بعد که پدیده روبه زوال است سرعت اصطکاکی کاهش می یابد که بعلت پایین آمدن لایه پایدار شبانه است. نقشه های برهم نهی دما و باد در ارتفاع 850 هکتوپاسکالی نشان دهنده تقویت ریزش هوای سرد (فراررفت هوای سرد ) از قبل از وقوع تا هنگام وقوع پدیده است که بتدریج با کاهش و توقف فراررفت هوای سرد بر روی منطقه منبع ، توفان گردوخاک و به تبع آن گردوغبار تضعیف می شود.  نقشه های برهم نهی ژئوپتانسیل تراز 850 و 500 هکتوپاسکالی نیز نشان دهنده وجود سامانه کم ارتفاع  بر روی غرب عراق است که بتدریج با تضعیف این سامانه گردغبار منتقل شده توسط جریانات جوی این ترازها نیز تضعیف و از بین می رود.